PKB

Produkt Krajowy Brutto (PKB) – jest pojęciem ekonomicznym określającym wartość wszystkich dóbr i usług wyprodukowanych w danym państwie w określonym czasie. Wartość ta obrazuje więc efekt końcowy działalności wszystkich podmiotów gospodarki krajowej, przy czym nie są tu brane pod uwagę towary i usługi pośrednie zużywane w procesie dalszej produkcji. Miernik ten jest używany jako najlepsza obecnie ocena poziomu rozwoju gospodarczego. Dzieląc wartość PKB przez liczbę mieszkańców danego kraju uzyskuje się wysokość PKB na osobę.

Pojęcie Produktu Krajowego Brutto rozpatrywane może być na dwa sposoby:

  • jako miara produkcji, czyli suma wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarcze działające na terenie danego państwa, w tym także produkcji znajdującej się poza sektorem przedsiębiorstw, np. gospodarstwa domowe, którą następnie powiększa się o podatki pośrednie nałożone na produkty, a pomniejszone o dopłacone do nich dotacje,
  • jako ostateczny podział produkcji wytworzonej pomiędzy poszczególne rodzaje popytu, czyli jej końcowe zużycie.

W drugim ujęciu PKB przez składowe popytu na danym obszarze należy rozumieć:

  • popyt konsumpcyjny, czy spożycie indywidualne gospodarstw domowych, który jest najbardziej stabilnym, i jednocześnie największym składnikiem popytu zagregowanego, więc już niewielkie jego wahania mogą mieć znaczący wpływ na wysokość PKB,
  • inwestycje przedsiębiorstw, które wpływać na miernik PKB mogą poprzez swoją zmienność, nie stanowią bowiem dużej części popytu zagregowanego,
  • wydatki rządowe, których wielkość zależy od polityki fiskalnej danego kraju, jeśli polityka ta jest bardziej ekspansywna, wtedy ich wartość będzie się zwiększać, mając jednocześnie pozytywny wpływ na popyt. Jeśli natomiast polityka krajowa będzie dążyła do zmniejszenia deficytu, czy wykreowanie nadwyżki w budżecie, zmniejszając tym samym wydatki rządowe, odbije się ujemnie na popycie. W racjonalnie prowadzonej polityce fiskalnej fazy wzrostu gospodarczego powinny być wykorzystywane do robienia oszczędności w budżecie państwa. Poza tym duży i długotrwały udział państwa w zagregowanym popycie jest o tyle niekorzystny, że wypycha z rynku sektor prywatny, który charakteryzuje lepsze zarządzanie zasobami,
  • eksport netto, obliczany jako eksport zmniejszony o import, w tym przypadku pożądany jest wskaźnik dodatni, który oznacza, że dany kraj więcej produkuje niż zużywa, a wytwarzanej nadwyżki pozbywa się dzięki popytowi z zagranicy. Ten składnik popytu odzwierciedla rzeczywisty stan krajowej gospodarki pod względem jej konkurencyjności na rynku międzynarodowym.

Wielkość PKB podaje się w okresach kwartalnych, a jego wzrost lub spadek przedstawiane są procentowo w stosunku do poprzedniego kwartału. Na koniec roku kalendarzowego dokonuje się całorocznej analizy zmian.

Nominalną wartość PKB oblicza się według bieżącej wartości pieniądza, jednak najczęściej to wartość realna jest przedstawiana w zestawieniach. Wartość nominalna bowiem uwzględnia również inflację, co nie pozwala prawidłowo oszacować wzrostu gospodarczego. Ten bowiem może być spowodowany zarówno wzrostem produkcji, jak i wzrostem cen. Dlatego podając wartość realną PKB nie bierze się pod uwagę inflacji, czyli eliminuje się dane o wzroście cen, biorąc pod uwagę jedynie te o wzroście produkcji. W tym wypadku wartość PKB ocenia się więc tak, jakby ceny towarów i usług nie uległy zmianie w stosunku do roku poprzedniego.

Przy dokonywaniu międzynarodowego porównania PKB, jego wartość przelicza się według bieżącego kursu wymiany walut, albo stosując wyznacznik parytetu siły roboczej, co lepiej przedstawia wartość realną, czyli rzeczywistą wielkość produkcji, bez uwzględnienia zmiany wysokości cen. Ponadto obrazuje właściwy dochód obywateli danego kraju.

Jednak posługiwanie się wskaźnikiem PKB per capita (w przeliczeniu na osobę), napotyka wiele głosów krytyki, głównie ze względu na:

  • nieuwzględnianie produkcji nieewidencjonowanej, czyli tzw. szarej strefy, pochodzącej z niezarejestrowanej działalności gospodarczej, polegającej na wytwarzaniu towarów nielegalnych i świadczeniu niezgodnych z prawem usług,
  • nieuwzględnianie czasu wolnego przeznaczanego na wypoczynek,
  • nieuwzględnianie produkcji dokonywanej nieodpłatnie przez wolontariuszy, np. publikowanie w Internecie treści o charakterze naukowym, czy różnego rodzaju oprogramowania,
  • nie uwzględnia efektów ubocznych produkcji, w tym np. zanieczyszczenia środowiska,
  • nie uwzględnia różnic cenowych między krajami,
  • nie obrazuje zróżnicowania dochodów pod względem ich dystrybucji pomiędzy obywateli,
  • uwzględnia wydatki, które zdaniem niektórych nie są wydatkami zaspokajającymi podstawowe potrzeby społeczeństwa, np. na zbrojenia,
  • nie uwzględnia jakości świadczonych usług, szczególnie z sektora budżetowego,
  • nie uwzględnia faktu, iż część wypracowanego PKB kierowana jest w formie zysku za granicę, w związku z tym nie trafia on w całości do kieszeni obywateli, czy to w sposób bezpośredni, np. pensje, czy pośredni jak różnego rodzaju zasiłki i świadczenia.

Regularny przyrost PKB jest zjawiskiem pożądanym i zauważalnym w krajach rozwijających się, szczególnie w zakresie technologii i innowacji w gospodarce, wiedzy, doświadczenia, a także liczby ludności. Świadczy to bowiem o wzroście gospodarczym, a także o poprawie jakości życia w danym kraju.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.