Spółdzielnia

Spółdzielnia – rodzaj podmiotu gospodarczego, regulowanego przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze, który posiada osobowość prawną i powstaje w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Jest dobrowolnym zrzeszeniem osób, których ilość nie jest ograniczona i może być zmienna. Dzięki funduszowi udziałowemu spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą w interesie swoich członków. Może być to działalność społeczna lub oświatowo-kulturalna.

Każda spółdzielnia posiada statut, w którym muszą być zawarte:

• oznaczenie nazwy z dodatkowym określeniem „spółdzielnia” lub „spółdzielczy” oraz siedzibą,
• określenie przedmiotu działalności i czasu jej trwania, o ile została utworzona na czas określony,
• wysokość wpisowego oraz udziałów, a także ilość udziałów jakie członek obowiązany jest zadeklarować, terminy ich wnoszenia i zwrotu oraz skutki uchybienia takiemu terminowi,
• obowiązki oraz prawa członków,
• zasady i tryb przyjmowania nowych członków, wypowiadania członkowstwa i wykreślania członków,
• zasady działania walnego zgromadzenia, jego powoływania, obradowania i sposobu podejmowania uchwał,
• zasady oraz sposób wyboru członków należących do organów spółdzielni,
• sposób podziału nadwyżki bilansowej, a także sposób pokrywania strat.

Ponadto w statucie powinny się znaleźć inne postanowienia, których wymóg określony jest przepisami prawa.

Do założenia spółdzielni dochodzi poprzez uchwalenie statutu przez założycieli, którzy jego przyjęcie potwierdzają własnoręcznym podpisem. Założyciele dokonują także wyboru organów spółdzielni lub powołują komisję organizacyjną składającą się z co najmniej trzech osób.

Założyć spółdzielnię może grupa co najmniej dziesięciu osób, jeśli założenia dokonują osoby fizyczne, lub trzech, jeśli założycielami są osoby prawne. Wyjątek stanowią spółdzielnie produkcji rolnej, których minimalna liczba założycieli wynosi pięć. Zapis ten dotyczy wyłącznie spółdzielni utworzonych w celu organizowania się w grupy producentów rolnych w rozumieniu przepisów ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz w grupy producentów owoców i warzyw w rozumieniu ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynku lnu i konopi uprawianych na włókno.

Założenie spółdzielni wymaga ujawnienia tego w Krajowym Rejestrze Sądowym poprzez dokonanie odpowiedniego wpisu. Z chwilą wpisu do rejestru spółdzielnia nabywa osobowość prawną.

Każda zmiana statutu wymaga podjęcia stosownej uchwały większością 2/3 głosów członków walnego zgromadzenia, a następnie musi zostać ujawniona w KRS. Zmiana przed wpisaniem jej do rejestru nie wywołuje żadnych skutków prawnych.

Członkiem spółdzielni może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, jednak statut może dopuszczać przypadki, w których o członkostwo ubiegać się mogą osoby o ograniczonej zdolności prawnej lub jej braku. Osoby takie nie mogą jednak zasiadać w organach spółdzielni, a ich udział w walnym zgromadzeniu odbywać się musi z udziałem ich przedstawicieli ustawowych. Członkiem spółdzielni może zostać także osoba prawna.

Przyjęcie nowego członka odbywa się poprzez złożenie przez niego deklaracji, która pod rygorem nieważności musi mieć formę pisemną i zawierać informacje o nazwisku/firmie, adresie/siedzibie osoby przystępującej do spółdzielni. Udziały w spółdzielni podlegają dziedziczeniu, dlatego każdy z członków może w drodze oświadczenia wskazać osobę lub osoby, którym w razie jego śmierci mają zostać wypłacone udziały. Jednak spadkobierca zmarłego członka spółdzielni dziedziczy po nim udziały, jeśli sam jest członkiem spółdzielni lub złożył deklarację o przystąpieniu do spółdzielni.

Wśród obowiązków wynikających z członkowstwa w spółdzielni znajdują się:

• przestrzeganie przepisów prawa oraz postanowień statutu i regulaminów,
• dbanie o dobro i rozwój spółdzielni, a także uczestnictwo w realizacji jej zadań statutowych.

Wśród praw natomiast wymienić należy:

• uczestnictwo w walnym zgromadzeniu,
• wybieranie i bycie wybieranym do organów spółdzielni,
• otrzymywanie odpisu statutów, regulaminów i podejmowanych uchwał,
• żądanie rozpatrzenia przez organy spółdzielni wniosków dotyczących jej działalności,
• udział w nadwyżce budżetowej,
• świadczenia spółdzielni w zakresie jej działalności statutowej.

Członkowie spółdzielni zobowiązani są ponadto do wniesienia wpisowego i udziałów w wysokości określonej w statucie, a ich odpowiedzialność w pokrywaniu strat równa jest wysokości zadeklarowanych udziałów. Członkowie spółdzielni nie odpowiadają za jej zobowiązania wobec wierzycieli.

Organami spółdzielni są:

• walne zgromadzenie członków,
• rada nadzorcza,
• zarząd,
• zebranie grup członkowskich – w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie zastąpione jest zebraniem przedstawicieli.

Wybór członków do organów, podobnie jak ich odwołanie, odbywa się w głosowaniu tajnym.

Najwyższym organem jest walne zgromadzenie, w którym każdemu członkowi przysługuje jeden głos bez względy na ilość posiadanych udziałów. Do jego właściwości należy między innymi uchwalanie kierunków rozwoju, rozpatrywanie sprawozdań rady, podejmowanie uchwał w sprawie podziału nadwyżki bilansowej, uchwalanie zmian statutu, decydowanie o przystąpieniu spółdzielni do organizacji i związków, decydowanie o wysokości zobowiązań zaciąganych przez spółdzielnię. Zwoływane jest przez zarząd co najmniej raz w roku.

Rada nadzorcza sprawuje nadzór i kontrolę nad działalnością spółdzielni. Składa się z co najmniej trzech członków wybieranych przez walne zgromadzenie. Rada zajmuje się między innymi uchwalaniem planów gospodarczych, badaniem sprawozdań finansowych, zatwierdzaniem struktury organizacyjnej spółdzielni, czy rozpatrywaniem skarg na działalność zarządu.

Zarząd natomiast kieruje działalnością spółdzielni oraz pełni funkcje reprezentacyjną. Skład oraz ilość członków zarządu określa statut, a wybiera go i odwołuje rada nadzorcza lub walne zgromadzenie. Oświadczenia woli w imieniu spółdzielni składać mogą dwaj członkowie zarządu albo członek zarządu i pełnomocnik. Jeśli zarząd jest jednoosobowy oświadczenie mogą składać również dwaj pełnomocnicy.